Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen değildir. Ahbaplık, cemiyet içre insanların sahiden nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Türe kıymeti zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene vazetmek, sosyal hayatın gerçekleşmesini tedarik etmek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin hakkındasına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, kesin gerçek kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içre insanların iktisat ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her devir mümkündür. “İşte ahbaplık, âdem evladı davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir cümle, bir bütündür.” İnsan-âdem evladı, âdem evladı-tabiat ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence altına aldatmaınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biraşkın düşünüm ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, cemiyet sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini tedarik etmek için konulan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, kazanç ve kanunların bütünüdür. Henüz münteşir bir teşhismıyla ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal evetşlakin düzenidir. Ahbaplık Lafız Demeı Ahbaplık kelimesi Arabi “kazanç” kökünden hasılat ve kazanç kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “kazanç” kelimesinin çoğulu “ilenme’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na nazaran ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mealında da kullanılır. Uran Demeı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu muhtevain hala doyurucu bir teşhism kuruluşlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok onaylama edilen teşhismı ise: “Makul bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi içre yapı taşı olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri bap alan kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun saksılıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki tarafından güvenceye aldatmaınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem evladı davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kıymet kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla nüsha nitelikteki tamam durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yapmış oldurım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları çelmek muhtevain kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve vakıf cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kelepir yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları üzere değişkin ahbaplık dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek yahut siyasi konseptleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan ahbaplık, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir evetşlakin düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanların barış ve asayiş içre bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Içtimai İhtiyaçların önlanması) Hukukun kılgı amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet içre canlı insanların, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun kuruluşsından kaynaklanan ihtiyaçlarını hakkındalamaya çaldatmaışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek ahbaplık düzeni hayatın yapı taşı gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun saf kuruluşsına ve bundan müterakki mevrut gereksinimlerine normal yapmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de kapalıdır; konuşu ihtiyaçlara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir kodifikasyon altına aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak gerçek kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız teşhismıyla adalet, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yapmak üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Türe aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet mealında kişisel bir özelliği deyimler. Isim her devir haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni çevirmek uğrunda mütemadi ve değaksiyonmez bir çaba gösterir. İşte bu iktisat ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet mealı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık alanında hukuki kıymet olarak nazire konusu olan adalet de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve idraklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini muhtevaermiş kurallar tamamü olarak ahbaplık, bu değerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve dökmek durumunda bulunduğuna nazaran, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında adalet acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü adalet mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir kıymet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzumlu bulunan düzeni sahiplenmek, gerekse onu değaksiyontirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her devir adalete saksıvurulur. Nesnel ve yasa üstü adalet hukukta hakkındamıza oturmuş ahbaplık düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim ahbaplık mealında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, bulunan ahbaplık düzenlerinin kendisine normal olup olmadığı açısından bir kıymet ve istimara ölçüsü olabilir. Yine bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve negatif hakkındalıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon muvazene içre olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşlakin uyacak, hem de bu sosyal hayatın barış içre sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü sağlamaya çaldatmaışacaktır.